“Dzieje i blask bursztynu”

Dnia 09.10.2009r.
w Muzeum Regionalnym im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku
zaprezentowana została wystawa

“Dzieje i blask bursztynu”

z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie

Wystawa czynna będzie do końca stycznia 2010 roku.

Co o bursztynie wiedzieć trzeba

W Polsce, gdzie znaczenie bursztynu w kulturze i sztuce ma wspaniałe i odległe tradycje, a udokumentowane dziś bogate złoża dają nadzieję na długi jeszcze rozwój bursztynnictwa, stwierdzenie, że bursztyn jest kopalną żywicą, co jednoznacznie określa jego organiczne pochodzenie, dla nikogo już nie jest tajemnicą.

Trudniej zrozumieć proces przetworzenia się żywicy w bursztyn. Znamy jedynie schematy tłumaczące pozbywanie się ze świeżej żywicy składników lotnych (czego wynikiem jest jej twardnienie), wiemy o procesach izo- i polimeryzacji czy utleniania, wiemy, że pewien udział w tych procesach mają bakterie.

Bursztyn bałtycki, inaczej zwany s u k c y n i t e m, odznacza się zawartością kwasu bursztynowego od 3 do 8%. Ta właśnie zawartość kwasu bursztynowego jest właściwością sukcynitu, która stawia go najwyżej wśród żywic kopalnych. Inne żywice kopalne, których w przyrodzie zidentyfikowano już ponad setkę, nie zawierają wcale albo jedynie poniżej 3% tego kwasu. Tylko niektóre z nich nadają się również do obróbki.

Mimo wielu znanych parametrów, jak choćby skład elementarny – C: 61–81%, H: 8,5–11%, O: około 15% i S: do 0,5%; twardość: 199–290 megapaskali albo 2,0–2,5 w skali Mohsa; gęstość: 0,96–1,096 g/cm3; temperatura topnienia: 287–300°C; współczynnik załamania światła: 1,539–1,542, a także czysty zapach żywiczny, jednoznaczną identyfikację bursztynu bałtyckiego uzyskuje się dziś metodą spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni.

Bogate dzieje bursztynu od lepkiej żywicy w bursztynodajnym lesie aż do bryłki znajdowanej na plaży złożyły się na wyjątkowy urok “polskiego” bursztynu bałtyckiego.
W porównaniu z bursztynem wydobywanym w kopalniach sambijskich, który przez 40 milionów lat przeleżał w środowisku konserwującym – to jest w złożu “niebieskiej ziemi” pod poziomem wody gruntowej – jest on zdecydowanie piękniejszy. Złożyły się na to procesy wietrzenia, które w sposób naturalny wzbogaciły urodę bursztynu.

Naturalny bursztyn bałtycki jest kamieniem ozdobnym żywym. Wszystkie procesy, które sprawiły, że lepka żywica zastygła aż tak mocno, że możemy ją dziś obrabiać i polerować, jeszcze się nie zakończyły.

W drodze do plaż Morza Bałtyckiego, z którym błędnie kojarzymy powstanie bursztynu (wszak Bałtyk ma dopiero 10 000 lat, a bursztyn – co najmniej 40 milionów!), żywica przenoszona transportem rzecznym musiała trafić do ówczesnych mórz, aby w środowisku wody słonej ulec kolejnym zmianom i z żywicy przemienić się w bursztyn (sukcynit).

 

Skip to content