REGION:

1 kwietnia 1824   Urodził się we wsi Czyżówka na Ukrainie Franciszek Kopernicki, naczelnik wojenny m.in. powiatu piotrkowskiego w czasie powstania styczniowego. Po ukończeniu gimnazjum w Winnicy wstąpił w 1843 r. do służby w wojsku carskim, gdzie dosłużył się stopnia majora. W 1862 r. wystosował prośbę do cara o zwolnienie ze służby z powodu złego stanu zdrowia. Dymisję otrzymał tuż po rozpoczęciu powstania w Królestwie Polskim. W kwietniu 1863 r. oddał się do dyspozycji Wydziału Wojny Rządu Narodowego. Został przydzielony do sztabu gen. Edmunda Taczanowskiego jako oficer do specjalnych poruczeń. Brał udział w przegranej bitwie pod Kruszyną/Nieznanicami 29 sierpnia 1863 r. Po opuszczeniu kraju przez Taczanowskiego przejął po nim funkcję naczelnika wojennego woj. kaliskiego. Dzięki jego wysiłkom do wiosny 1964 r. udało się zorganizować na tym terenie ok. 2000 ludzi i stworzyć im warunki do przetrwania. W kwietniu 1864 r. Kopernicki podał się do dymisji i wyjechał za granicę. Zmarł w 1892 r. w Stanisławowie w Galicji.
 
5 kwietnia 1823   Urodził się nieopodal Ślesina w powiecie konińskim ks. Wincenty Gajewski, znany jako budowniczy nowego kościoła św. Lamberta w Radomsku.  Parafię św. Lamberta objął w 1854 r. W owym czasie świątynia znajdowała się w stanie ruiny. To dzięki wytrwałych staraniom nowego proboszcza udało się wybudować w latach 1869 – 1876 nowy kościół. Powołano komitet odbudowy, który zaczął gromadzić datki. Już w 1870 r. postawiono ściany boczne i przykryto całość dachem. Do 1875 r. ukończono wieże, otynkowano kościół wewnątrz i z zewnątrz, wystawiono ołtarze. Kosztorys zatwierdzony przez władzę opiewał na sumę 44 578 rubli srebrnych. Ks. Wincenty Gajewski zaistniał także w czasie powstania styczniowego. Po jednej z niedzielnych mszy odprawionych w farze, utworzyła się procesja patriotyczna, którą na plac kościoła OO. Franciszkanów poprowadził właśnie proboszcz Gajewski. W czasie wspomnianej manifestacji wkopano drewniany krzyż, by upamiętnić poległych za ojczyznę powstańców. Na parafii św. Lamberta ks. Gajewski pozostał do końca swojego życia. Zmarł 4 stycznia 1896, pochowano go na cmentarzu parafialnym w Radomsku.
 
7 kwietnia 1894   Konsekrowano w Noworadomsku cerkiew pod wezwaniem św. Sergiusza Cudotwórcy z Radoneża. Mieściła się ona w budynku koszar i początkowo służyła głównie stacjonującym w mieście carskim żołnierzom. W 1909 r. rozpoczęto budowę nowej, już murowanej świątyni. Powstała ona przy zbiegu ulic Narutowicza i Staszica. Projekt świątyni stylizowanej na bizantyjską stworzył warszawski inżynier Fedders. Zbudowano ją z korwinowskiej cegły, z zewnątrz była ozdobiona gzymsami, pilastrami i kolumienkami z szydłowieckiego piaskowca. Całość otoczono metalowym płotem z podmurówką. Świątynia została poświęcona 28 grudnia 1912 r. Ikonostas, zdobiona ikonami wewnętrza ściana, została wykonana z bejcowanego dębu w moskiewskiej pracowni „Witalej i Słonow”. W czasie I wojny światowej większość prawosławnych mieszkańców Radomska została ewakuowana w głąb Rosji. Po zakończeniu wojny obiekt przejął Polski Komitet Pomocy Dzieciom i zaadoptował ją na kuchnię i stołówkę dla dzieci. W 1925 r. władze miasta podjęły decyzję o rozbiórce cerkwi.
 
7 kwietnia 1915   Rozkazem Departamentu Wojskowego przy Naczelnym Komitecie Narodowym utworzono w Radomsku Biuro Werbunkowe Legionów Polskich. Kierownikiem biura został emisariusz NKN Maciej Łuszczyński. Na terenie powiatu stworzono sieć placówek werbunkowych. Rekrutacja pomimo szerokiej propagandy była znacznie utrudniona, głównie ze względu na zły stan zdrowia rekrutów. Spośród 373 ochotników, którzy zgłosili się do połowy 1916, znaczna część została uznana za niezdolnych do służby. Zgłaszający się liczyli przeważnie mniej niż 25 lat, a część z nich stanowili uczniowie szkół średnich. Wśród legionistów dominowało pochodzenie robotnicze bądź inteligenckie. Większość trafiła do II Brygady i odbywała służbę w sformowanym w okolicach Piotrkowa 4 PP. W celu zwerbowania ochotników Biuro prowadziło szeroko zakrojoną akcję agitacyjną obejmującą rozpowszechnianie afiszy, broszur, czasopism, organizowanie uroczystości narodowych (Konstytucja 3 Maja, powstanie styczniowe, bitwa racławicka). Od połowy 1916 r. pobór ustał wskutek konfliktu na linii Piłsudski – Sikorski. Końcem Legionów był tzw. „konflikt przysięgowy” na wierność cesarzowi niemieckiemu.
 
7 kwietnia 1927   Przybył do Radomska Wincenty Witos (1874-1945), poseł na sejm, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier Rzeczypospolitej Polskiej. Wg relacji Gazety Radomskowskiej już od godzin rannych zbierali się włościanie w teatrze „Kinema”, by spotkać się ze swoim przywódcą. Witos pojawił się na sali tuż po godzinie 12 witany gromkimi okrzykami zebranych osób. Podejmował go wójt z Folwarków Surmacki oraz prezes okręgowego Zarządu PSL „Piast” Antoni Szwedowski. Były premier wygłosił referat dotyczący ówczesnej sytuacji politycznej i gospodarczej w kraju. Następnie Witos odpowiadał wyczerpująco na pytania zgromadzonych osób. Po wiecu odbył się skromny bankiet, na którym dziękowano posłowi za wizytę w Radomsku.
 
8 kwietnia 1909  

Urodził się w Brzeżanach na Podolu Stanisław Sankowski. I wojna światowa spowodowała, iż rodzina Sankowskich przeniosła się do Radomska. W 1927r. S.Sankowski zdał maturę w Gimnazjum Stanisława Niemca. Następnie kształcił się na Wydziale Filozoficzno-Humanistycznym UJ. Od lat młodzieńczych wykazywał zainteresowanie historią. Jego pierwszą pracą zawodową było porządkowanie archiwum magistratu Radomska. Nie dziwne zatem, że na temat pracy magisterskiej wybrał właśnie dzieje Radomska. W czasie wojny obronnej walczył jako dowódca 2 kompanii w 25 pp. Dostał się do niewoli niemieckiej i do końca wojny przebywał w obozach jenieckich. Po powrocie do Radomska pracował nieprzerwanie do 1972r. jako nauczyciel historii. Przez wiele lat walczył o powołanie Muzeum Regionalnego, co zostało urzeczywistnione w lipcu 1970r. Stanisław Sankowski zmarł 22 marca 1993r. W 2008r. Muzeum Regionalne otrzymało imię Stanisława Sankowskiego.

10 kwietnia 1918   Została ponownie wprowadzona pieczęć z herbem miasta wzorowana artystycznie na starodawnym odcisku lakowym z napisem "Pieczęć miasta JKMci Radomska".
 
15 kwietnia 1944   Zmarł w Radomsku Stanisław Niemiec, żołnierz Legionów Polskich, nauczyciel, zwolennik skautingu. Urodził się w 1879 r. pod Krakowem. Z wykształcenia był pedagogiem, przed I wojną światową nauczał w podkrakowskich szkołach. Po rozpoczęciu konfliktu światowego wstąpił w szeregi Legionów Polskich. Wiosną 1915 r. został przeniesiony do Radomska i jako sierżant sztabowy podjął pracę w tutejszym biurze werbunkowym. Bardzo szybko dał się poznać lokalnym władzom i mieszkańcom jako zdolny organizator. Już w czerwcu 1915 r. Niemiec został instruktorem gimnastyki w Oddziale Skauta Miejskiego. 13 listopada 1915 r. został wybrany Przewodniczącym Zarządu „Patronatu” Skautów w Radomsku – funkcję tę sprawował do 1925 r. Na prośbę lokalnej spółczesności podjął się zorganizowania gimnazjum męskiego. Stało się to faktem 20 października 1915 r., kiedy to powołano do życia dwuklasowe gimnazjum przy ulicy Bugaj w Radomsku. Szkoła rozwijała się w szybkim tempie, a w 1919 r. wypromowała pierwszych maturzystów. Niestety w 1933 r. wskutek decyzji władz, placówka została zamknięta. Rozgoryczony Niemiec opuścił miasto, do którego powrócił jednakże w czasie okupacji.
 
17 kwietnia 1910   Urodził się w Boroszewie na Opolszczyźnie prof. Florian Budniak.. Maturę uzyskał w poznańskim gimnazjum im. Bergera, następnie zdobył tytuł inżyniera studiując na Wydziale Rolniczo-Leśniczym Uniwersytetu w Poznaniu. Do wybuchu wojny pracował jako wykładowca w Państwowej Szkole Leśniczych w Margoninie. Podczas wojny obronnej walczył pod Grudziądzem, Kutnem i Łowiczem jako żołnierz 8 Pułku Artylerii Ciężkiej. W trakcie przeprawy przez Bzurę dostał się do niewoli, z której został następnie szczęśliwie zwolniony. Przedostał się do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie podjął pracę jako leśniczy w Kobielach Wielkich. Niemal natychmiastowo włączył się w konspirację pod pseudonimem „Borsuk”. Pierwotnie zajmował się sprawami kwatermistrzowskimi, lecz 28 października 1943 r. podczas rewizji leśniczówki Niemcy aresztowali jego żonę, która trafiła do obozu. Poszukiwany przez okupanta wstąpił do partyzantki pod pseudonimem „Andrzej”. Był zastępca dowódcy I batalionu 74 pp AK i jednocześnie dowódcą kompanii. Po wojnie był szykanowany i więziony przez nowe władze. Florian Budniak zmarł 22 września 1993 r. w Poznaniu
 
17 kwietnia 1946   Siły bezpieczeństwa umacniającego się w Polsce systemu rozpoczęły zmasowane akcje przeciwko oddziałom Konspiracyjnego Wojska Polskiego na terenie powiatu radomszczańskiego i piotrkowskiego. Operacja ta zbiegła się z atakiem żołnierzy Sojczyńskiego na areszt w Radomsku z 19/20 kwietnia. Po tym zdarzeniu władza wysłała w pogoń za wycofującymi się partyzantami siły ok. tysiąca osób, na które złożyły się jednostki wojskowe WBW, KBW, oddziały UB i milicji, a także sowieckie NKWD stacjonujące na terenie województwa łódzkiego. Rozpoczęły się wielodniowe obławy na próbujących wydostać się z potrzasku partyzantów. Skutkiem tych działań były decyzje dowódców o rozwiązywaniu oddziałów i przedzieraniu się w mniejszych grupach w bezpieczny rejon. Do połowy maja „bezpieka” schwytała około 150 osób służących w KWP, bądź z nim współpracujących. Był to początek zagłady organizacji powołanej przez „Warszyca”. Sam komendant wobec trudnej sytuacji przeniósł sztab do Częstochowy, gdzie jednak został aresztowany 27 czerwca 1946 r.
 

 

19/20 kwietnia 1946

 

Z 19/20 kwietnia 1946 r. oddziały Konspiracyjnego Wojska Polskiego w sile 167 partyzantów dokonały ataku na Radomsko. Rozkaz wydał komendant KWP Stanisław Sojczyński ps. „Warszyc”. Głównym celem akcji było rozbicie aresztu miejskiego, gdzie Urząd Bezpieczeństwa przetrzymywał sympatyków ruchu antykomunistycznego. Ostrzelano budynek UB i MO, opanowano pocztę i łączność telefoniczną. Dzięki tym posunięciom funkcjonariusze nie mogli wezwać pomocy. Całością akcji kierował por. Jan Rogólka „Grot”. Z aresztu uwolniono ponad 50 osób, zdobyto wiele uzbrojenia. Partyzanci wycofali się z miasta bez strat własnych przed świtem. Po tej akcji władza ludowa okrzyknęła „Warszyca” wrogiem numer jeden i rozpoczęła zakrojone na szeroką skalę działania, które miały doprowadzić do rozbicia struktur KWP. W przeciągu kilku tygodni oddziały UB i WP aresztowały ok. 150 osób należących do podziemia zbrojnego, bądź z nim współpracujących. Atak na Radomsko, choć udany, stanowił początek zagłady KWP

 

20 kwietnia 1946

 

Doszło do starcia oddziału KWP Henryka Glapińskiego „Klingi” z oddziałami wojsk bezpieczeństwa i wojskiem „ludowym” pod wsią Graby. Działo się to tuż po ataku na Radomsko z 19/20 kwietnia 1946 r. Na wieść o tej akcji, władze wysłany w pogoń za „Klingą” połączone siły 6 PP WP i WBW z Katowic – w sumie ok. 180 żołnierzy. Oddział partyzancki był prawie pięciokrotnie mniejszy. Dzięki dobremu dowodzeniu „Klinga” zdołał wyprzeć wojsko z lasu i przygwoździć ogniem maszynowym do ziemi na polach. Wobec ciężkiego ostrzału, pierwsi zaczęli poddawać się żołnierze „ludowego” WP. Zostali za to ostrzelani przez oddział WBW, lecz i oni wkrótce zaczęli składać broń. Zginęli dowódcy wojska „ludowego” i WBW (Rosjanin mjr Kuzarow). W sumie straty po stronie reżimu wyniosły 13 zabitych, w tym 6 oficerów i 7 szeregowych. W szeregach partyzanckich śmierć poniósł Jerzy Kornacki ps. „Bursztyn”. KWP zarekwirowało całą broń i sprzęt oddziałów rządowych. Rozbrojeni żołnierze WP odmaszerowali pieszo w kierunku Częstochowy. Był to jednak „łabędzi śpiew” I komendy KWP, która w następnych tygodniach została rozpracowana i rozbita.

21 kwietnia 1863   Pod Radomskiem miała miejsce walka partyzantów z nieprzyjacielem dysponującym 2 rotami (kompaniami) żołnierzy. Partyzanci mieli wyjść z walki zwycięsko.
 
21–30 kwietnia 1946  

Przy wsparciu dużych sił UB i NKWD oraz KBW władze kontratakują i dokonują aresztowań żołnierzy KWP, biorących udział w ataku w tym por. "Grota" Jana Rogólkę (21.04 .1946 r.).

21–kwiecień 1938   Północną część powiatu radomszczańskiego nawiedził huragan o ogromnej sile, powodując uszkodzenia zabudowań i drzewostanu. We wsi Słostowice (gm. Gomunice) wichura powaliła wiele drzew w pobliskim lesie. Grupa mieszkańców udała się na miejsce, by usuwać powalone pnie opierające się o ocalałe drzewa. Prace trwały jeszcze przed ustaniem nawałnicy, a skutki tego okazały się tragiczne. Żywioł powalił jeszcze jedno drzewo, które przygniotło pracującego sołtysa wsi Józefa Słomińskiego. Poszkodowany zmarł w drodze do szpitala. W innych miejscowościach huragan zrywał dachy z budynków mieszkalnych i gospodarczych. 70 lat później, tj. 15 sierpnia 2008 r. kataklizm ponownie nawiedził powiat. Tym razem była to trąba powietrzna, która przeszła przez Stobiecko Miejskie, gminę Gomunice, Dobryszyce i pobliskie tereny. Uszkodzonych zostało około 303 obiektów budowlanych, z czego 256 w samym mieście Radomsku. Ilość poważnie zniszczonych domów i pozbawionych dachów oszacowano na około 108, w tym w mieście Radomsku na około 81.

 

Skip to content