“Rzeźba po kutnowsku” – Wystawa ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Kutnie
Położenie geograficzne, specyfika krajobrazowa, przesłanki historyczne, a także różnorodne elementy kultowe i wierzeniowe ziemi łęczyckiej, miały decydujący wpływ na powstanie i rozwój jej odrębnej kultury ludowej, której wyznacznikami stały się swoiste elementy plastyczne i literackie. Zwłaszcza na takim terenie ludowa fantazja, wierzenia i przesądy tłumaczyły wszelkie niezrozumiałe i niejasne zjawiska działaniem sił nadprzyrodzonych. Różnorodne zmiany społeczne i ekonomiczne, gospodarcze i techniczne, zachodzące w ciągu wieków w Polsce wpłynęły w decydujący sposób na dotychczasowy wizerunek naszego regionu i losy jego mieszkańców. Zasadniczym przemianom uległy wszystkie dziedziny życia, w tym także dziedzictwo kulturowe.
Aktualny stan i obraz kultury ludowej jest wynikiem długotrwałego procesu, zachodzącego także i dziś. W ciągu jego przebiegu nastąpił nieodwracalny rozkład i zanik poszczególnych jej dziedzin. Wiele niepowtarzalnych zjawisk i tradycji odeszło bezpowrotnie, inne udało się udokumentować i zachować w zbiorach muzealnych. Jeszcze inne dziedziny kultury ludowej trwają do dziś, nie poddając się tendencjom zanikowym. Jedną z nich jest rzeźba ludowa. Rzeźbiarze współcześni nawiązują do dawnych wzorów, tradycyjnych wierzeń i obrzędów religijnych.
Do grupy bardzo płodnych i nietuzinkowych rzeźbiarzy łęczyckich należą artyści z tzw. “ośrodka kutnowskiego”, tworzący od ponad trzydziestu lat i wysoko oceniani: Henryk Abramczyk, Andrzej Cichoń, Ryszard Aulich, Antoni Kamiński, Tadeusz Kacalak, Andrzej Wojtczak, Zbigniew Szczepański. Wielu wymienionych twórców to laureaci krajowych i zagranicznych konkursów na sztukę ludową, a ich sława wykracza bardzo daleko poza region łęczycki. Dziś grono kutnowskich rzeźbiarzy to liczba sięgająca prawie trzydziestu. Ostatnie lata przyniosły takie nazwiska jak: Danuta Marciniak, Małgorzata i Eugenia Skibińskie, Zbigniew Suchiński, Roman Rozwens, Józef Stańczyk. Pojawiły się też nowe i młode osoby próbujące sił w rzeźbieniu, zwłaszcza Magda Wojtczak, Łukasz Kowal i Arkadiusz Matusiak.
Aktualnie sztuka ludowa stopniowo traci naturalne możliwości dalszego rozwoju. Związana silnie ze wsią, wyrastająca z jej podłoża, nie znajduje już w niej oparcia. Współczesna wieś tworzy i tworzyć będzie w dalszym ciągu inne, nowe wzorce kulturowe, powstałe na bazie aktualnych tendencji i modeli estetycznych, nieraz odległych od tradycyjnej obrzędowości. Niegdyś stabilna kultura ludowa ulega obecnie szybkiej transformacji, wskutek przemian gospodarczych, społecznych i cywilizacyjnych zanikają poszczególne jej składniki, stanowiące zarówno sferę duchową, jak i materialną. Wraz z nimi zanika wiedza o nich oraz tradycyjne umiejętności i techniki wytwarzania. Coraz częściej mechaniczne i elektroniczne środki przekazu nastawione na szeroki społeczny odbiór, powodują bierność i inne negatywne skutki w sferze osobowości. Kultura masowa wychowuje Konsumenta, a nie twórcę i aktywnego współuczestnika. W pierwszych latach nowej sytuacji władze państwowe ukierunkowały swoje zainteresowania na profesjonalne instytucje i placówki kultury, a wyraźnie osłabiły wspomaganie kultury ludowej i ruchu społeczno – kulturalnego, w tym działań z inicjatywy ludzi związanych z kulturą ludową.
autor tekstu – Paweł Andrzej Szymczak
