W dniu 4 sierpnia 2023 r. w Muzeum Regionalnym im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku odbyło się otwarcie wystawy “ŚWIAT BURSZTYNU”. Ekspozycja pochodzi ze zbiorów Polskiej Akademii Nauk Muzeum Ziemi w Warszawie.

GENEZA BURSZTYNU

Bursztyn bałtycki inaczej zwany sukcynitem, jest kopalną żywicą drzew iglastych, które ok. 40 mln lat temu porastały znacznych rozmiarów ląd zwany Fennoskandią (dzisiejsza Europa Płn). Jak wykazują ostanie badania, wyjątkowo silne żywicowanie drzew związane było z wybuchami wulkanów. Rzeki płynące przez lasy Fennoskandii przenosiły drobne i większe naciekowe formy żywicy oraz całe pnie drzew z żywicą zgromadzoną w przeróżnych pęknięciach podkorowych oraz szczelinach pni, gałęzi czy korzeni. Cały ten żywiczny materiał ukryty w podmorskich osadach deltowych ulegał stopniowym przemianom fizycznym i chemicznym, których rezultatem są obecne znajdowane bryłki bursztynu. Największe złoża bursztynu bałtyckiego występują na południowych brzegach Bałtyku, na Półwyspie Sambijskim (Rosja), a także poniżej Zatoki Gdańskiej aż do nasady Półwyspu Helskiego. Znaczne złoża bursztynu bałtyckiego znajdują się również na Lubelszczyźnie i w zachodniej Ukrainie.

 FORMY BURSZTYNU

O tym, że bursztyn jest żywicą świadczą, widoczne na wielu bryłkach odciski fragmentów kory z pni drzew oraz szczątki drewna i kory, znajdowane wewnątrz bryłek. Żywica gromadziła się wewnątrz pni między rozwarstwieniami kory lub drewna w różnego kształtu szczelinach, a także pod korą tworząc charakterystyczne formy wewnątrzpniowe i podkorowe.  W przyrodzie bursztyn występuje również w naturalnych formach naciekowych, takich jak sople, formy soplopodobne i krople.

 INKLUZJE W BURSZTYNIE

Wypływając przez uszkodzenia na powierzchnię pni, lub konarów, żywica zastygała uwięziwszy uprzednio drobne organizmy, które nie zdołały się uwolnić – nazywamy je dziś inkluzjami. Drobne stawonogi (pajęczaki, owady i wije) siadały na lepkiej, wonnej żywicy – naturalnej muchołapce. Żywica tak precyzyjnie zalała i zamknęła drobne zwierzęta, że czas i zdarzenia, jakim w przeciągu milionów lat podlegały bryłki bursztynu, nie uszkodził zmumifikowanych w nich delikatnych organizmów. Świat drobnych stawonogów zachowanych w bursztynie jest zróżnicowany i reprezentatywny dla prowincji geograficznej, w jakiej się rozwijał.

ODMIANY BURSZTYNU

Bursztyn bałtycki, jak żaden inny rodzaj bursztynu na świecie odznacza się wielkim bogactwem odmian. Na podstawie struktury wewnętrznej, zanieczyszczeń substancją organiczną i stopnia zwietrzenia odmiany bursztynu bałtyckiego dzielimy na pierwotne i wtórne. Odmiany pierwotne to odmiany przezroczyste białe, których barwa i stopień przejrzystości zależą od wielkości, liczby i ułożenia pęcherzyków gazu w masie bursztynu. Odmiany zanieczyszczone substancją organiczną, nazywane zmiennymi zwierają fragmenty roślin, rozproszony detrytus roślinny i liczne pęcherzyki gazu, a ich barwa obejmuje odcienie brązu. Pierwotne odmiany bursztynu pod wpływem powietrza, światła zmian wilgotności i temperatury zmieniając barwę oraz strukturę wewnętrzną, przechodzą w odmiany wtórne. Zmiana barwy polega na przemianie z żółtej na pomarańczową i czerwoną.  Zmiana struktury polega zaś na tworzeniu się wewnątrz bryłki licznych, drobnych spękań, tworzących odmianę zwaną cukrową.

WYROBY

Pierwsze wyroby bursztynowe i miejsca jego obróbki z ziem polskich datowane są na schyłkowy paleolit. W następnych stuleciach zainteresowanie wyrobami bursztynowymi zmieniało się. Były okresy, w których ceniono je bardzo i takie, kiedy niemal bursztynu nie używano. Dzisiaj nadal trwa moda na biżuterię z bursztynem, czego dowodem jest popularność imprez organizowanych co roku w Gdańsku, Warszawie i Krakowie. Artyści wykorzystujący w swoich pracach bursztyn łączą go tradycyjnie ze srebrem czy złotem, ale wykorzystują również materiały organiczne i tworzywa sztuczne. 

Zapraszamy

– bilet normalny 10zł/os

– bilet ulgowy 5 zł/os

Ekspozycja będzie prezentowana do 22 listopada 2023 r.